PTSD
Zespół stresu pourazowego (ang. Post-traumatic stress disorder; PTSD), zgodnie z klasyfikacją chorób ICD 10 stwierdza się w przypadku, gdy:
1) pacjent był wystawiony na działanie zagrażającej sytuacji stresowej, która spowodowała odczuwanie przejmującego cierpienia;
2) występują u niego natrętne, żywe powracające wspomnienia (ang. flashbacks), realistyczne sny związane z traumą oraz powtórne przeżywanie
traumy w przypadku ekspozycji na bodziec przypominający traumatyczne zdarzenie;
3) osoba unika sytuacji przypominających traumę stresor;
4) występuje jeden lub więcej z następujących objawów
- częściowa lub całkowita niezdolność do odtworzenia traumatycznych wydarzeń
- utrzymująca się zwiększona wrażliwość i napięcie emocjonalne w postaci którychkolwiek z dwóch objawów, które nie występowały przed traumą
- trudności z zasypianiem i utrzymaniem snu
- drażliwość i wybuchy gniewu
- trudność w koncentracji
- nadmierna czujność
- wzmożona reakcja zaskoczenia
Wszystkie powyższe kryteria zaburzenia (2,3,4) zostały spełnione w ciągu 6 miesięcy od stresującego wydarzenia ( lub od zakończenia oddziaływania sytuacji stresowej).
Pacjenci z PTSD wykazują symptomy:
- Odtwarzają w pamięci od nowa traumę
- Unikają sytuacji i obiektów przypominających im z traumą
- Pobudzeni są emocjonalnie, czujni, łatwo wpadają w gniew, mają problemy z koncentracją
- Pozostają nadmiernie czujni, łatwo wybuchają gniewem, mają trudności z koncentracją
Uraz psychiczny
- Uraz powoduje zdarzenie, które przekracza zwykłe zdolności przystosowawcze jednostki
- Zdarzenia traumatyczne wiążą się z zagrożeniem zdrowia lub życia
- Zdarzenia te zmuszają człowieka do konfrontacji z poczuciem skrajnej bezradności i przerażenia, wywołując dramatyczne reakcje
- Psychicznemu urazowi towarzyszy zawsze „uczucie intensywnego strachu, bezradności, utraty kontroli i zagrożenie unicestwieniem”
- Traumatyczne wydarzenia powodują głębokie, trwałe zmiany w fizjologicznym pobudzeniu, uczuciowości, zdolnościach poznawczych oraz pamięci
- Traumatyczne wypadki mogą rozszczepić normalnie zintegrowane funkcje poznawcze, czyli osoba doznająca urazu może doświadczać intensywnych
emocji a nie pamiętać samego zdarzenia i odwrotnie zdarzenie może być zapamiętane bardzo dobrze przy braku jakichkolwiek uczuć
Objawy pourazowego zespołu stresu można zakwalifikować do trzech kategorii:
- Nadmierne pobudzenie - odzwierciedla uporczywe oczekiwanie na niebezpieczeństwo. Rozległe i długotrwałe zmiany w fizjologii współczulnego
układu nerwowego. Zakłócony może zostać normalny „podstawowy” poziom czujnej, ale rozluźnionej uwagi
- Wtargnięcie - rezultat niemożności zapomnienia traumatycznego zdarzenia. Ofiary przeżywają dramatyczne doświadczenia tak jak gdyby one wciąż
trwały w teraźniejszości. Traumatycznym wspomnieniom towarzyszy brak werbalnej narracji i kontekstu; są one kodowane w formie wyrazistych wrażeń i obrazów.
- Zawężenie - jest wyrazem odrętwienia, w które człowiek popada po poddaniu się. System samoobrony załamuje się czasem całkowicie – osoba
zaczyna sobie radzić przez zmianę własnego stanu świadomości. Uwaga na alkohol i narkotyki.
Wtargnięcie i zawężenie to dwie sprzeczne reakcje. Obie reakcje uniemożliwiają integrację traumatycznego wydarzenia.
Osoba z urazem
- Uwięziona jest pomiędzy dwoma krańcowymi stanami – niepamięcią a ponownym przeżywaniem urazu
- Przeżywa intensywne uczucia vs obojętność
- Wykazuje impulsywne nerwowe działanie vs brak inicjatywy
Literatura cytowana
Herman, J.L. (2004). Przemoc. Uraz psychiczny i powrót do równowagi. Gdańsk: GWP.